Misschien ben je er toevallig langsgelopen. Yaesu, een wijk in het centrum van Tokyo. Voor de gemiddelde toerist zal de naam niet opvallen tussen al die ingewikkelde Japanse plaatsnamen, maar voor de Japanner is het weldegelijk een frappante naam. Niets is minder waar, want er zit een stukje Nederlandse geschiedenis aan vast.

From Holland with love

Yaesu, niet te verwarren met de Japanse radiofabrikant die ook zijn roots heeft in de wijk, ligt te midden van het hoofdstation Tokyo en de wijken Nihonbashi in het noorden en Ginza in het zuiden. Tussen de moderne wolkenkrabbers, haastige zwarte taxi’s en kolossale warenhuizen ligt een bronzen herinneringsplaat met een Nederlands opschrift. De tekst vertelt iets over een zekere Jan Joosten van Lodensteyn die met het schip De Liefde in 1600 strandde op het eiland Kyushu. Geinig, maar wie is die Jan nou?

Jan Joosten van Lodensteyn

Lodensteyn (c. 1560-1623) was als zoon van een koopman geboren in Delft. In dienst van de VOC vertrok hij richting de Oost via een westelijke route om Zuid-Amerika heen. Dat pakte echter niet goed uit. Na een flinke storm strandde zijn schip op de kust van Japan. Samen met enkele schipbreukelingen overleefde hij de storm en al gauw werd Jan Joosten naar Edo gestuurd om verhoord te worden door de lokale autoriteiten. Wie waren die gek geklede ‘barbaren’ en wat wilden ze? Al gauw wist Lodensteyn het vertrouwen van de aanstaande shogun Tokugawa Ieyasu te winnen en diende hij als diplomatiek tussenpersoon. Hij pleitte voor vriendschap en handel tussen de ‘koning van Holland’ en het Japanse shogunaat.

Vanwege zijn goede diensten als adviseur en vertaler beloonde shogun Ieyasu Jan Joosten met de titel samoerai, een vrouw en een woning in hartje Edo. Dat was niet zomaar een huis, want de woning was gelegen aan de binnenste gracht van het kasteel van de shogun. Dit was normaal gesproken geen plek voor buitenstaanders, want hier woonden alleen de hooggeplaatste samoerai die Ieyasu dienden. Een hele eer zou je denken. Echter, dit was ook een manier om die ‘westerse barbaren’ goed in de gaten te kunnen houden. Mochten de spanningen toenemen tussen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (het Nederland van toen) en het Japanse shogunaat, dan was Jan Joosten de sjaak als gijzelaar (Vos 1989, 354-356; Smith 1980, 6-7).

Lodensteyns nalatenschap

Vertrek uit Japan was Jan Joosten ontzegd door Tokugawa Ieyasu. Op het Japanse vasteland diende hij de shogun en bevorderde hij de handelsactiviteiten van de VOC. Uiteindelijk was hij het vastzitten aan Edo helemaal zat. Hij kreeg het voor elkaar in 1612 om handel te mogen drijven in Zuid-oost Azië met een Japanse vloot in naam van de tweede shogun Hidetada. Hij kon even genieten van zijn vrijheid, maar in 1623 verdronk hij tijdens een handelsmissie na een schipbreuk in de Zuid-Chinese Zee.

Wat is er overgebleven van Jan Joosten? Misschien kon je het al raden, de naamgeving van de wijk Yaesu in Tokyo is niet heel toevallig gekozen. Het is namelijk een verbastering van de naam Jan Joosten. De verbastering ging door de eeuwen heen van Yan Yōsuten naar Yayōsu, maar uiteindelijk kreeg de wijk zijn vaste naam Yaesu in de Meiji-periode. In diezelfde wijk rest nu een klein aandenken aan die eigenwijze Hollandse avonturier in Japan (Vos 1989, 354-356).